Zifrak eta zifrak

Rouco Varela gotzainak Madrilgo Colón plazan emandako mezara zenbat jende joan zen? Ehundaka, milaka, edo ia milioi bat inguratu zirela argitaratu dute egunkariek. Batzuentzat mundu osoa egongo litzateke bertan, eta beste batzuentzat aldiz, ez zen hainbesterainokoa izango.

Hala ere, inork ez du zifra zehatzik eman. Eta honek ez du esan nahi zenbaki jakin bat aipatu behar zutenik; aitzitik, meza entzutera joandako kopurutik gertu dagoena jarri beharko lukete. Dena den, interesen araberako kopuruak ematen dituzte beti, eta ez da harritzekoa aldeak egotea. Jarraian doakizue egunkari batzuek emandako kopuruak:

• Diario de Navarra: (...)cerca de un millon de personas(...)
• ABC: Centenares de miles personas(...)
• La Razón: (...)ante casi un millón de personas(...)

Aipatutako zifra hauek antzekoa izan arren, El País egunkarian bestelako irakurketa bat aurkitu dugu. Bertan esaten dutenez, beraiek egindako kalkuluen arabera 2007an 158.000 pertsona inguru joan ziren ekitaldi honetara, eta aurten berriz, 100.000 pertsona baino gutxiago. Kopuru hauek ez dira antolakuntzak emanikoak, azken hauek milioi bat gerturatu zirela azpimarratzen baitzuten.

Batzuetako gipuzkoartasuna...

Emakumeen aurkako indarkeriak astindu du gaurkoan Gipuzkoa. Ustez bikotekideak hil du emakume bat Errenterian, labankadaz.

Euskal Herriko hedabideetako agerkari digitalek bildu dute albistea; Berrian albiste nagusia da (albiste potoloenei dagokien gisako leku berezia eman diote), baita Garan ere. Diario Vasco-n, ostera, haren gainetik daude hainbat albiste: aurrekontuak, Gazako erasoak, Donostiako Udalak kontrolatu egingo dituela urte bukaerako suziriak, eta Montxo Garcia izango dela Donostiako inauterietako Momoa.

Biharko egunkarian tinta eta tinta botako du DV-k, apustu ziurra da hori esatea. Kontua da zer kontatuko duen, eta garrantzia eman behar zaionari eta zaionean zer egiten duen.

Hedabideak deslegitimatzeaz

Hedabideen artean konpetentzia dagoela jakinekoa dugu dagoenekoz. Guztiek nahi dute ahal den irakurle gehien bereganatzea, eta guztiz zentzuzkoa da, gainera. Baina hortik, hedabide bat deslegitimatzera, salto haunditxoa dagoela uste dugu.

Gaurkoan, Espainiako gartzeletako funtzionarioek eskura omen daukaten esku-liburu baten harira, El Mundok honako titularra eman du: Un manual confidencial ordena vigilar a presos musulmanes que lean el Gara. Sekretuan gorde beharreko manuala baldin bazen ere, atera da lau haizeetara. Baina kontua ez da hori, kontua da, manual horretan agertzen omen diren gomendio edo agindu asko aipatzen dituela gaur aipatu egunkariak, baina tituluan jarri eta azpimarratu beharrekotzat, Gararen deslegitimazioa aukeratu dutela.

Horretan gaude berriz ere, komeni zaiguna azpimarratuko dugu, eta komeni ez zaiguna ez badugu aipatzen, ez da ezer gertatzen.

Libre, baina etakide

Urtea amaitzear den honetan, bateko eta besteko datu, emaitza eta balantzeak izaten dira nagusi. Zenbaki dantza horretan, badaude garrantzi handiagokoak eta txikiagokoak; eta badaude zenbaki mordoaren azpian maltzurkeriaz jokatzen dutenak ere.

Honela zioen abenduaren 26an El Correo-ren agerkari digitalak: La Audiencia Nacional ha juzgado a 81 etarras en 2008 y ha absuelto a 21 . Irudi du batzuk, epaiketan errugabe jo arren, etakide izaten jarraituko dutela beti, hedabideek "epaitu" egiten dituztelako.

Albisteen lehentasunari buruz

Gaurko egunez, Donostian elkarretaratze bat egin dute terrorismoaren biktimek eta zenbait ordezkari politikok "Por un 2009 sin amenaza de ETA" lemapean.

Komunikabideetan, ordea, ez du oihartzun handiegirik izan, ez oraindik behintzat. Gaueko hamabiak diren honetan, El País-ek soilik eman du albistea. Ez berria.info-n, ez Gararen interneteko atarian, eta ezta El Mundorenean ere ez da azaldu.

Garan aipamenik egin ez izanak, ez digu aparteko harridurarik eragin, baina bestela izan da El Mundo eta Berriaren kasuan. El Mundo-k ETAren "inguruaren" aldeko ekintzak ez, baina kontrakoak azpimarratzeko joera nabarmena daukalako, eta Berria, alde guztietako berriak argitaratzen dituen bakarrenetakoa dela uste dugulako.

Biharko egunak esango du, ea benetan muzin egin dioten berria argitaratzeari, ala biharko utzi al duten.

Titular harrigarriak

Egunetik egunera gehiago harritzen gaituzte ABC egunkariak argitaratzen dituen titularrekin, baina onartu beharra dugu, gaurkoarekin zur eta lur utzi gaituztela. Honakoa zioen beraz, ABCren idazpuruak: "ETA, desesparada, alardea de diez fichajes que ya tenia en plantilla"

Albiste politikoa beharrean futbolaren gaineko azken berria dirudi aipatutakoak. Burua altxa ezinik dabilen talde baten gisan ipini dute erakundea, albisteari bere seriotasuna kentzen diotela.

Ariketa erraz bat jarriko dizuegu jarraian. Irakurri ditzazue Berrian, Garan eta La Razón egunkarietan argitaratutako albisteak. Harrigarria dirudien arren, hiru egunkariotan berri berdinak trataera antzekoa du.

Besterik ez, aste ona igaro!

Krisi bikoitza

Prentsa idatziak azken urteetan zuen egiturazko krisiari ekonomi krisia gehitu zaio orain. Ondorioak ezin latzagoak: 3.000 kazetarik baino gehiagok eman behar izan dute izena INEMen bulegoetan. Hurrengo hilabeteetarako ere aurreikuspenak ez dira batere itxaropentsuak.

Kazetaria ondo bizi dela esan ohi da kanpotik. "Lan erraza da: leku batera joan eta zer dagoen kontatu!". Ez da esaten, ordea, lan-baldintzak eta soldatak ez direla egokienak (ordutegi arraroa, ordu asko sartu behar maiz, beti zer gertatuko zain egon behar...).

Esana zigun irakasle batek Unibertsitateko lehen egunetan: "Kazetari izanda ez zarete aberastuko; horretarako ikasi arkitektura edo ingeniaritza".

Manipulazioa, berriz ere...

Aurreko idatziaren harira, Euskal Selekzioaren ingurukoaren harira, alegia, gauzatxo bat esatea ahaztu zaigu, manipulazio diskretoagoa erabili duen hedabide baten inguruan.

El País-ek albistea zuzen eman duela adierazi dugu, baina hadiago erreparatuz, manipulazio kutsu bat hauteman dugu. No hay Euskal Herria, no hay partido frente a Irán titulua jarri diote albisteari, eta bileran akordiorik ez zela lortu jakinarazi dute. Ahaztu zaie, ordea, jokalariak Euskal Selekzioa izenez jokatzeko prest zeudela esatea.

Euskadi Selekzioaren betidaniko izena Euskal Selekzioa izan delarik (aurreko urtean aldatu zuten arte), Euskal Herria izenaren eskaeraren arrazoia ulertu ezin dutenei, Euskal Selekzioa izena zentzuzkoa irudituko zitzaiela usteko zuten.

Manipulazioa, berriz ere.

Manipulazioa, noiz arte?

Hedabideen manipulazioa noiznahi izan dugu mintzagai atari honetan. Ez da kasualitatea, egunetik egunera adibide argiagoak aurki baititzakegu.

Gaur jakin dugu Euskal Selekzioa eta Iranen arteko partida ez dela jokatuko, eta noski, egunkarien edizio digitalek ahal bezain pronto argitaratu dute. Oro har, albistea era egokian eman dela iruditu zaigu, Berria, El País edo El Correok, esaterako, jokalariak eta EAEko federazioak akordio batera iristea ez dutela lortu, eta horregatik ez dela jokatuko argitu dute.

Abc-k, bestalde, hainbat albiste nahasi dituzte, gure uste apalean, lotura argirik ez dutenak.

ANV udaletatik kentzearen inguruko albistea, Euskal Selekzioari dagokiona eta musika talde bati kontzertu bat ematea eragotzi izana, nolabait elkarrekin joango balira bezala argitaratu baititu.

Horri manipulazioa deitzen zaio, manipulazio argi eta garbia. Zer zer ikusi dauka ANV udaletatik kentzeak Euskal Selekzioaren inguruan dagoen eztabaidarekin? Eta hare gehiago, zer zerikusi dute bi gai horiek, ETAren inguruarekin zerikusia duelakoan, Soziedad Alkoholika taldeari kontzertu bat ematea galarazi izanarekin? Albisteak hadi irakur itzazue, beren sareetan erortzerik nahi ez baduzue!

Geografiako eskola batzuk hartuko lituzkete

Eguna atxiloketa batzuen berriekin hasi dugu. Lau gazte atxilotu ditu Donostian eta Pasai San Pedron (Gipuzkoa) Guardia Zibilak, ETArekin zerikusia izatea leporatuta. Eguneko lehen orduetan puntako albiste izan da agerkari digitaletan, nahiz arratsalde-iluntze alderako beste albiste batzuek itzala egin dioten.

Horrelakoetan gustatzen zait niri Espainiako egunkarietako agerkariak ikustea, batik bat euskal herri izenak eta abizenak nola ematen dituzten ikusteko. Gaurkoan, ordea, ez nau harritu herri izenen idazkerak, geografiako klase batzuen faltak baizik. El Mundo-ren webgunean horrela zioen: La detención de estas cuatro personas, supuestas integrantes de un comando de información 'liberado' de la banda terrorista ETA, se produce apenas dos semanas después del asesinato en Azpeitia, una localidad guipuzcoana muy cercana a Pasajes, del empresario nacionalista Ignacio Uria, cuya empresa Altuna y Uria es adjudicataria de un tramo del futuro Tren de Alta Velocidad (TAV) del País Vasco, amenazado abiertamente por la banda terrorista, y que unirá las tres capitales vascas entre sí, además de con Madrid y París.

Pasaia eta Azpeitia gertu, gertu... Kontuak bata bestearekin lotu nahi direnean, ordea, ez dago hori ekidingo duen distantziarik!

Hemen gertatuz gero...

Kazetari bat ospetsu egin zaigu Iraken; Estatu Batuetako presidenteari bere zapatak bota ostean. Antza denez, egon daitekeen umilaziorik handiena da zapata batzuen erasoa jasotzea. Guk ordea, galdera hau egiten dugu: norbaitek Zapaterori antzekorik eginez gero, heroi nazionala bilkatuko al litzateke? Ekintza ausarta balitz bezala hartuko lukete hedabideek?

Ezetz uste dugu. Dena den, ekintza honek argi erakusten du Bushek Iraken duen irudia.

Oraingoan garrantzi gutxiago

Euskararen kontseiluak hamargarren urteurrena ospatzeko Barakaldoko BECen ospakizun berezia egin zuten atzo. Jendetza gerturatu zen bertara, Euskal Herriko edozein txokotatik. Oihartzun hau ordea ez dirudi hedabide guztiengana arrakastaz heldu denik. Beste behin ere, euskararen gaineko berriak ez dira berdin tratatu bertako (edo bertakotzat ditugun) egunkarietan.

Euskal Herrian argitaratzen diren egunkari guztiek aipamena egin arren, denek ez diote garrantzi bera eman. Garrantzi gutxiago eman diote El Correo eta El Diario Vasco egunkariek, orrialdearen erdia batetzen zuen albistea argitaratu baitute. Berria eta Garak bitartean, hiru orrialde bete eskaini dizkiote jaialdiari.

Kilometroak bezalako egun jakinetan orrialde askoko eskainiko dizkiote euskarari, baina gure hizkuntzaren gainean egindako bestelako ospakizunei ez die hainbesterainoko garrantzirik ematen. Sinistekoa al da horrelakoetan euskararen aldekoak direla?

Komeni dena bakarrik esateaz

Astebete pasa da Inaxio Uria azpeitiarra hil zutenetik. Orduan, guztiok ikusi genuen egunkari guztiek, nola ematen zuten berria. Guztiek aipatu zuten Altuna Uria enpresa AHT eraikitzen parte hartuko duenetako bat dela, eta ETAk, Abiadura Handiko Trenagatik egin zuela. Askok, ordea, ETA ere AHTren aurka dagoela esan beharrean, AHTren aurka dagoen guztia ETA dela ulertarazi zuten.

Astebete beranduago, AHTren Aurkako Asanbladak, ETAri gatazka honetan eskurik ez sartzeko eskatu dio. Albiste hau, aurreko astean AHTren aurkako guztia ETA dela baieztatu zutenek, ez dute aipatu ere egin. Hauen artean ditugu, El Mundo, El País eta Abc egunkariak, besteak beste. Berriak eta Garak bakarrik eman dute albistea, Deiak ere ez du aipatu.

Datu zilegiak, eta ez hain zilegiak

Guztiok dakigu, ETAkide bat atxilotzean, Espainia osoa, orokorrean, hedabideetara begira jartzen dela. Baina datuak objektiboki ematetik urrun, hedabide batzuk atxilotua umilatzea dutela xede iruditzen zaigu askotan.

Lehengo idatzian aipatutako albistearen harira, azpititulua iruditu zaigu bereziki deigarria. Al proceder a cachearle, los agentes comprobaron que Aitzol Iriondo Yarza se había orinado encima. Zer zilegitasun du informazio horrek? Atxiloketa baten inguruko albistean, zergatik sartu du El Mundok informazio hau, azpitituluan hain zuzen?

Gure uste apalean, guztiz ulertzekoa da beldurrez itota dagoen pertsona bati gernua ateratzea, ETAkidea izan edo ez, beraz, ez zaigu zilegia iruditzen informazio hau, eta hare gutxiago, azpitituluan jarrita.

Informazioa, ondo eman beharrekoa

Espainia mailako tirada duten egunkariak noiz behinka, edo hobeto esanda, sarri xamar begiratzen ditugunok, ezberdintasun asko hautematen ditugu Euskal Herri mailako tirada dutenekiko. Nahiz eta, Euskal Herri mailan banatzen direnek ere, ezberdintasun handiak izan ohi dituzten.
Beno, baina ez da hori esan nahi duguna. Lizentziatura lehen urtean esanda bezala, kazetariak ez du iturriak esan gabekorik esan behar, edo hobeto esanda, ezin du iturriak esandako ezer esan gabe utzi, honek datu garrantzitsuren bat gordetzen badu.
El Mundok, atzoko edizioan, ustezko ETAkide bat atxilotu zutela argitaratu zuen, baina, ustezkoa dela esatea ahaztu zitzaion. Iturria Rubalcaba izanik, eta telebistan ikusi genuen bezala, presunto hitza erabili zuelarik, esan gabe utzi beharko ez litzatekeen hitza dela uste dugu.

Albisteen aukeraketa

Hedabide guztiek egunero gertatzen diren albisteen artetik batzuk aukeratu behar dituzte; eta gero garratziaren arabera sailkatu. Aukeraketa honek hartzaileengan eragin nabarmena dute, lurraldearen eta interesen arabera albiste batzuei garrantzi handiagoa ematen baitzaio, eta bestelako zenbait gertakizunen berririk ez da jakitera ematen.

Betiko albisteen berri soilik ez izateko komunikabide desberdinak irakurtzea gomendatzen dugu, ikuspuntu berriak ezagutuko ditugulako honela.

Begirune apur bat

Azpeitian izandako atentatuaren harira, asko hitz egin da azken egunotan. Hitzekin batera argazkiak ere erabili dira; eta irudi horietako batek harritu gintuen gehien. Diario Vascok Lemoizko zentral nuklearreko ingeniari nagusiaren argazki bat jarri zuen, ETAk hil baitzuen 1981an. Argazki horretan ordea, Jose Maria Ryan ingeniaria lurrean hilda agertzen zen.

Honelako irudiak plazaratzeko unean begirune apur bat izan behar dute hedabideek argazkiko pertsonaren senide eta lagunekiko. Hortaz, kazetariak besteak kontuan hartuz egin behar du lan, horretarako zenbait irudi esplizitu alde batera uztea litzateke egokiena.

Iturrien azkartasunaren inguruan

Orain arte ikusi eta konprobatu ahal izan dugunaren arabera, komunikabide handiek, abantailak dituzte iturriei dagokienez. Honela, beste edozeinek baino lehenago albisteak ematea ahalbidetzen diote.

Gaurkoan, ordea, Greziako istiluei dagokien albistean, ez dirudi hala gertatu denik. Berria.info-k, eguardirako eman du albistea, El País eta El Mundok, bestalde, eguardiko hiruak diren honetan, oraindik ez dute albistea eman.

Harritzekoa iruditu zaigu. Eta ezin izan dugu ekidin geure buruari galdetzea, ez ote dute oraindik gertaeraren berririk izan El País eta El Mundokoek? Ala bestelako arrazoiek bultzatuta ez dute albistea oraindik eman? Beraiek jakingo dute.

Pertsonak, pertsona direlako lehendabizi

Kazetaritza ikasten hasi garenetik, komunikabideetan lehen akatsak iruditzen ez zitzaizkigunak hatzemateko gaitasuna eskuratuz goaz.
Joan den urteko lehenengo klase haietatik, gauza bat ikasi dugu, pertsona, pertsona dela lehenengo, bere jatorria dena delakoa delarik.

Horregatik, akats larria iruditu zaigu El Mundo egunkariak, bere edizio digitalean gaur eginikoa. Los marroquíes que presuntamente mataron al malí en Almería querían robarle la cartera, tituluan jarri du erasotzaileen jatorria, hau da, kazetari askok duten joera ikusi ahal izan dugu: beti ere, eta bada ezpada, azpimarratu erasotzailea, gaizkilea, ez dela hemen jaioa, ez dela zuria.

Lotsagarria, gure uste apalean, Espainian gehien saltzen den egunkarietako batek titulu horrekin albiste bat argitaratzea.

Euskararen horma

Albiste txar batekin hasi genuen astea, Mikel Laboa abeslariaren heriotzarekin. Euskaraz diharduten hedabideetan leku nabaria izan du hilberriak; Berria egunkariak 12 orrialdeko gehigarria kaleratu zuen, Euskadi Irratiak bertan behera utzi zuen ohiko programazioa, eta saio guztiak ia osotasunean eskaini zizkion Laboa zenari...

Erdarazko egunkariek, ordea, ez diote aparteko lekurik eskaini euskal kantugintzan erreferente eta belaunaldien arteko zubi izan denari. Jose Luis Elorzak zioen, ETBko Firin Faran saioan, badagoela euskarazko eta gaztelaniazko hedabideetan halako horma bat euskal kulturaren inguruan.

Betiko arau-haustea

Kuriosoa da gero egunkari bakoitzak erabili dituzten iturriak esateko era. Azken orduko berri batekin frogatu dugu guk. Ertzaintza Amorebietan egiten ari den miaketen berri, El Mundori inork ez dakien (edo jakin ezin dezakegun) norbaitek eman dio nonbait; Diario Vasco aldiz, Jaurlaritzaren Barne Sailak ohartarazi du.

Unibertsitatean hainbeste aldiz errepikatutako arau hau, askok ez dute gustoko antza, nahiago dute azken albistea beren esklusiba izatea. Baliteke ordea, El Mundokoek beste egunkari batetik hartu izana berria; baina honelakoetan informazioa jaso dugun hedabidea aipatu beharra dagoela esaten digute behin eta berriz.

Albistea

Guztira 195 hildako eta 295 zauritu utzi dituen eraso oldea Pakistango muturreko erakunde islamiko baten ekintza izan dela susmatzen du Indiak, hangoa baita atxiloturiko ekintzaile bat

Indiako segurtasun indarrek atzo menderatu zituzten Bombay hirian asteazken arratsetik hasita eraso olde odoltsua egin zuten ekintzaileak. Ia hiru egun iraun duten atentatu eta borroken balantzea ikaragarria da: 195 lagunek bizia galdu dute -tartean 27 atzerritarrek- eta 295 zauritu dira.

Hitzak, kontuz erabili beharrekoak

Gaizka Etxeberria, hilaren 11tik desagertua dago. Horren harira, atzokoan hiru gazte atxilotu zituzten, eta hildako bat aurkitu zuten lurperatua. Gaur Gararen eta Berriaren edizio digitaletan ageri diren albisteak kontraesanak agertzen dituzte.

Garak, Gaizka Etxeberriaren desagertzearekin harremana dutelakoan atxilotu dituztela hiru gazte argitaratu du eta hildakoa Etxeberria den ala ez dakitela gaineratu du.

Berriak, bestalde, hiru atxilotuak hilda agertu den pertsonaren hilketarekin harremana dutelakoan atxilotu dituztela argitaratu du. Eta hildakoa Etxeberria den ez dakitela gaineratu du.

Hori guztia irakurrita, Gaizka Etxeberria ala hilda agertu den pertsonagatik atxilotu dituzte gazteak? Bi pertsona ezberdin izan daitezke.

Hitzak kontuz erabili beharrekoak dira, bestela esan nahi ez dena esan baitaiteke.

Beti berdin

Europako Kontseiluak presoen eskubideak urratzea, eta beraz, giza eskubideak urratzea egotzi dio Frantziari. Lehenago ere, subjektua Frantziaren ordez Espainia zenean, aipatu genuen estatuko komunikabide gehientsuenek ez zutela berria eman; ezta aipatu ere.
Gaurkoan ere, halaxe izan da.
Berria.info-k eman du berria, aurrekoan egin bezala. El Mundo eta El País-ek, aurrekoan bezala hauek ere, ez dute aipatu ere egin.
Informazio objektiboa ematetik oso urrun, bakoitzak nahi duena argitaratzen duela adierazten duen adibidea dela uste dugu.

Ezertarako balio ez duen irudia

Lapurra omen. Alicanten ustez banku batean lapurreta egin asmo zuen irudiko gizonak, baina Polizia agertu eta tiroka hil zuen. Ustezko beste lapur bat eta polizia bat ere zauritu ziren.

Irudia El Mundo egunkariaren agerkari digilalekoa da, asteazken arratsaldekoa. Lapurra omen dela eta guztia libre ote? Polizia izan balitz hildakoa jarriko al zuten irudi hori? Edo politikari bat erahil bazuten?

Gauza onak ere esaten ditugu

Joan den larunbatean Iparraldeko Bertsulari Xapelketaren finala ospatu zen Donibane Lohitzunen. Lehen aldiz egin da Iparraldean bertsolari txapelketa, eta egia esan harrera ona izan zuen. Hedabide ugari inguratu ziren bertara, finalaren nondik norakoak emateko.

Hitzetik hortzeran nola ez, Bertsulari Txapelketa izan dute hizpide; eta Amets Arzallus txapeldunari egin diote elkarrizketa. Saioaren gaineko gorabeheren gainean hitz egin dute -hemen jarriko ez ditugunak-; baina Ametsek aipamen berezia egin du hedabide frantsesen gainean. Txapela irabazi ostean, Bordeleko egunkari batek elkarrizketa bat egiteko deitu baitzion, bere harridurarako.

Badirudi bertsolaritzaren mugak hausten ari direla, azken urteotan erdarazko hedabideek garrantzia eman baitiote Euskal Herrian hain errotua dagoen fenomeno honi. Bitxia eta erakargarria egiten zaie, bertsoak inprobisatuak baitira.

Ea bertsolaritzaren exotikotasunak euskara normalizatzeko baliagarria den. Azkenik, goraipatzekoa da komunikabide erdaldunek erakutsi duten interesa, azken batean gure hizkuntza zabaltzeko bide egokia izan daiteke.

Eskualdeko hedabideak

Eskualdeko egunkarien funtzioa, eskualdeko bizilagunetara hurbiltzea dela ikasi dugu. Beraz, eskualdeko egunkari batetara jotzen dugunean, erkidego autonomo batekora, esate baterako, pentsatuko dugu bertako berriei garrantzia handiagoa emango zaiela, beste erkidegoetakoei baino.
Hori dela eta, harritu egin gaitu Iruñean egin den manifestazioari Diario de Navarrak egin dion tarteak. Manifestazioan, Nafarroan euskaraz bizitzea bermatuko duen ofizialtasuna eskatu dute.
Berria.info-n azaleko titulu handienetarikoa eman dieten bitartean, Diario de Navarran zutabe txiki bat eman diote, eta azalean aipamen txikienik ere ez zaio egiten. Patxi Lopezen adierazpenei dagokion albistea, bestalde, azalean ageri da.
Aipatzekoa da, baita ere, El País eta El Mundok ez dutela aipamen txikienik ere egin gaiaren inguruan.

Honelako kasuetan igartzen da, hedabideek eta alderdi politikoekin dituzten berdintasunak.

Sinistekoa al da?

Kazetaritzako arau garrantzitsuenaren aburuz, albiste batean iturriak aipatu behar dira. Hartzaileari benetazko datuak helarazteko eta berria benetakoa dela arrazoitzeko, besteak beste. Baina egunkari eta hedabide guztiek betetzen al dute arau hau?

Ezetz esango genuke, izan ere, estatuko egunkari garrantzitsuenek ere ez baitute araua betetzen; eta are gutxiago politikari dagokion berria bada. Horixe egin du beste behin ABC egunkariak. Txeroki etakidea aste honetan atxilotu dute Frantzian, horregatik ETAren inguruko albiste, iritzi artikulu edota editorial ugari idatzi dira egunkari ezberdinetan. Harrigarriena ordea, ABC egunkaritik iritsi zaigu, izan ere, ETAren barne-eztabaida eta egituraren gainean dihardute, hori bai, iturriak aipatu ere egin gabe. "Los expertos" da euren iturri erabat segurua adierazteko erabili duten esamoldea, guztiz orokorra eta zehaztu gabea.

Sinistekoa izan al liteke hortaz albiste hau?

Kontu berdinari bueltaka

Aurreko batean eman genuen berri COPE irratiari Katalunian lizentzia batzuk kendu egin dizkiotela.

Ohikoa duenez, erabakia hartu duten erakundeetako arduradunen aurkako astakeriak esaten dabil azkenaldian Federico Jimenez Losantos. COPEk Katalunian bizi duen egoera bere garaian judutarrek Alemanian bizi izan zuenarekin konparatu du Losantosek.

Ezagunak dira martxoaren 11ko atentatuen inguruan eta PPren Kongresuaren inguruan kazetari horrek egindakoak. Auzitan ere izan da, baina ez dirudi eskarmentu handirik jaso duenik.

Komeni zaienean bai

Puntako albistea da gaurkoan Euskal Herriko egunkarietan Veleian (Araba) ustez aurkitutako euskarazko hitzen kontua iruzurra izan dela.

Madrilgo ABC egunkariak ere kaleratu du albistea. Bereziki deigarria da aurkikuntza egin zuten garaian --2006ko ekainaren 9ko egunkarietan ikus daitezke berriak-- ez zuen egunkari espainiarrak informaziorik kaleratu. Iruzurra izan dela jakitean, bai.

Askotan egiten dute hori hedabideek. Atxiloketaren bat dagoenean garrantzi handiko bihurtzen da hori; errugabe jo eta kalean uzten dituztenean, berriz, ez dute aipatu ere egiten edo oso labur ematen dute.

Hedabideek manipulatu egiten dute

Frantziako Terrorismoaren Aurkako fiskal burua den Jean-Claude Marinek, Batasuna eta ETA lotuko dituen froga zehatzik ez dagoela adierazi du. Ez du baztertu, etorkizunean lotura baieztatuko duen frogaren bat aurkitzea. Halaxe argitaratu du Berriak gaur.
Blog honetan lehenago ere azpimarratu izan dugun moduan, Espainiako hedabide nagusiak diren El Mundo eta El Paísek ez dute berria eman.

Frantziako Gobernuak ETAren inguruan egiten duen edozer dela ere, El Mundo eta El País-ek leku garrantzitsua eman ohi diote, baina Espainiak lehenago eginiko zerbaiti kontraesanik egiten badio, ez dute berria argitaratzen. Edo hori ikusi ahal izan dut hedabideak aztertzen nabilenetik.
Honek erakusten digu hedabideak informazioa manipulatu egiten dutela. Bakoitzak interesatzen zaiona bakarrik argitaratzen du. Baina kontua da, albiste bat ez argitaratzea erabakitzen duena gehien saltzen dena baldin bada, jende gehiegi geratzen dela informatu gabe.

Itxura mantenduz beti ere

Hedabideak desberdinak eta anitzak dira, hala ere, taldeetan biltzen dira. Talde bakoitzak bere ideologia du, baina askotan mozorrotu egiten direla esan daiteke. Vocento taldean esaterako, kasu hau gertatu da: talde bereko egunkariek, ABC eta El Diario Vascok, titular erabat desberdinak ipini baitituzte gai berdinaren gainean.

• Diario Vasco: "Sólo jugaremos si la sellección se llama Euskal Herria"
• ABC: "Los futbolistas vascos abrazan la tesis proetarras y exigen una selección de Euskal Herria"

Biak ala biak guztiz desberdinak dira, eta egia esan, ez dirudi talde bereko egunkarietan argitaratu direnik. Hedabide guztiek ordea, beren itxura mantendu behar izaten dute, eta horixe egin du kasu honetan Diario Vascok. Gipuzkoako egunkari salduenak nola ipini lezake ABCk jarritako idazpurua? Ezinezkoa da hori; oso ongi baitakite honelako gauzak ezarriz gero gipuzkoar asko eta askok ez luketela egunkari euskaldun hau gehiago erosiko.

Interesen arabera osatzen dira albisteak, beti ere, publiko jakin bat ez galtzeko helburuarekin. Badakite zein mozorro jantzi, gero arazoetan sar ez daitezen.

Alferrikako datuak

El Diario Vascoren gaurko edizioko albisteak bazekarren bitxikeririk gure aburuz. Madrilgo dikoteka bateko atzezainek gazte batekin izandako liskarra azaltzen zuen albisteak, hemezortzi urteko gaztearen heriotza ekarri zuen borroka hain zuzen.

Baina gure harridurarako, alferrikako datua aipatzen zuten bertan: Alvaro Ussía Caballero hemezortzi urteko gaztea Alfonso Ussía idazle eta kazetariaren iloba zen; ez edozein gazte hortaz.

Ez dugu Alfonso Ussía idazle eta kazetaria gutxietsi nahi, baina ezin ukatu datu hau gehituta sentsazionalismo kutsu nabarmena hartzen duela albisteak. Gertaerak berak gehigarririk gabe badu garrantzia, horren emaitza garbia izan da albisteak egun hauetan izan duen oihartzuna; hortaz zertarako egin honelako loturak? Beste gazte bati berdina gertatuz gero, eta kazetari garrantzitsu baten senidea ez bada garrantzi txikiagoa izango al luke?

Kazetaritza ikasten hasi ginenean, joan den urtean hain zuzen, honelako datuak ezin zirela aipatu esaten ziguten, garrantzia gertaerak duelako.

Zergatik zapuztu esklusiba bat?

La Razón egunkaria, ETAren azken komunikatuaren egilea zein den deskubritu duela, eta harro agertu zen azaroaren 11ko edizioan.
Komunikatua Goierriko euskaran idatzia zegoela, eta euskalkiak adineko jendeak bakarrik hitz egiten dituenez gero, Juan Cruz Maiztegi Bengoa oñatiarrak idatzia behar zuela adierazi zuen. Honelako aurkikuntza bat esku artean, eta euskalkia ikertu zuen aditua ez zen ohartu Oñati ez dagoela Goierrin, eta Oñatiko hizkera ez dela Goierrikoa.
Halaxe salatu zuen Garak azaroaren 12ko edizioan.

Halako salaketa larriekin, arinkeriak alde batera utzi beharko liratekeela uste dugu. Ez baita zuzena, egia ez den informazioarekin albiste objektibo bat idaztea, eta hare gutxiago, irakurleek gezurra dela hautemateko aukerarik ez izanda.

Lan egiteagatik auzipetuta

Gara egunkariko Asier Velez de Mendizabal kazetaria eta Argazki Press agentziako Lander Fernandez de Arroyabe argazkilaria auzipetu egin dituzte, EAE-ANVren legez kanporatzearen aurka egindako manifestazio bat betetzeagatik.

Epailearen autoak dio bi kazetariak manifestariak zirela, eta erabat ahazten du beren lanbidea dela eta zeudela han.

Mugarik Gabeko Kazetariak erakundeak eta Berria egunkariko langileek, esaterako, elkartasuna adierazi diete auzipetuei, eta bihoakie hemendik ere gure elkartasuna.

Objektibotasunaz

Venezuelako Estatuko Telebista (VTV), objektibotasun faltagatik ikertua izaten ari da. El Mundoren edizio digitaleko albistearen arabera, hauteskunde kanpainan izandako informazio desoreka bategatik hasi da ikerketa. Antza denez, VTV kateak ez zituen hautagaiak berdin tratatu, alegia, alderdi batek garrantzi handiagoa izan zuen aipatutako telebistan.

Egia esan, ez da ideia txarra honelako ikerketak aurrera eramatea, hedabideetan ikaragarriak entzuten baititugu askotan; eta zeharka bada ere, egia desitxuratzen digute. Batez ere, hateskunde kanpainetan.

Datozen hauteskundeetan begi zorrotzagoz ikertu beharko lirateke gure inguruko irrati, egunkari eta telebistak.

Hedabidetik hedabidera II

Aurreko idatziko konparaketekin jarraituz, gaurko eguneko beste albiste bat hartuko dugu.
El Mundok eta El Paísek, ustez Segiko arduradunetako batek idatziriko dokumentu bati egiten diote erreferentzia. Dokumentu horretan, Segiko kideek bizi duten pasotismoaz hitz egiten da. Drogen kontsumoa omen da pasotismo horren eragilea. Bi egunkariek, ETAk orain urte batzuk droga kontsumoaren aurka eginiko ekintzak aipatzen ditu, oraingo egoerarekin alderatzeko asmotan.
Deian, bestalde, honako titulu hau ikus daiteke: El PNV dice que cuenta con "información sobre la posibilidad de que ETA atente contra sus militantes".
Ez al da deigarria, subjektu beraren ingurukoak diren, baina hain zerikusi txikia duten bi albiste egun berean argitaratzea?
Eta are garrantzitsuagoa, ez al da arraroa, aipatutako hedabideek, bi informaziotako bat aipatu ere ez egitea?

Hedabidetik hedabidera

Azaroaren bederatzia den egun honetan, igandean, hedabide desberdinen edizio digitaletan begira nenbilela, hedabidetik hedabidera, albiste bati ematen zaion, edo kentzen zaion garrantzia deigarria iruditu zait.
El País, El Mundo edo periodistadigitalen orrietan, guztiz bat datoz gaurko egunak eman duen berririk garrantzitsuena Afganistanen hil diren bi militar espainolei dagokiena dela.
Deia eta Gararen atarietara joanda, ordea, guztiz bestelako planteamendua ikusi ahal izan dut albisteei begira.
Deian, Lokarrik deituriko kontsultari dagokio albiste nagusia. Afganistango hilketei dagokienari, eta euskaldunek gehien edaten dituzten edariak zerbeza eta ardoa direla dioen albisteari, tarte bera egin die.
Garak, berriz, bi militarren hilketari, ez dio tarterik egin hasierako orrian.

Irratien lizentziak

Asaldatu dira Espainiako Vocento eta COPE taldeak. Kataluniako Gobernuak lizentzia batzuk kendu egin dizkie eta bertako irratiei eman. Periodista digital web-gunean ere larri dabiltza, eta horrelakoak Gobernuaren "menpeko" ez direnei gertatzen zaizkiela diote.

"Una estrategia ya conocida", diote, gainera. Euskal Herrian ongi asko ezagutzen ditugu bai horrelakoak. Iruñean euskaraz emititzen den irrati bakarrak, Euskalerria irratiak, urteak daramatza lizentziarik gabe, Nafarroako Gobernua tematuta dagoelako.

Batzuk beti aurretik

Aurreko ostiralean Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak zilbor-hesteko odolaren bankua sortu duela iragartzeko prentsaurrekoa eman zuen, eta bertara joatea egokitu zitzaidan. Bankua zertan datzan eta zein helburu dituen azaldu zuen Gabriel Inclan Osasun sailburuak.

Ostiralean zen prentsaurrekoa, baina ostiral goizerako El Correo eta El Diario Vasco egunkariek emana zuten bankuaren berri. Alegia, Osasun Sailak filtratu egin zien informazioa. Noski, bertan ginen kazetarion hartan ez zen gustukoa izan hori, eta are gutxiago Inclan sailburuak adierazi zuenean, "besterik ezin eta", eskerrak ematen dizkiela egunkari horiei gaiaren inguruan agertu duten interesagatik.

Krisiaren aurrean hedabide digitalak osasuntsuago

Krisiaren oihartzuna belarrietatik irten ere egiten ez zaigun honetan, hemen ere krisi hitza aipatu behar dugu. Izan ere, Kazetaritza Berriaren Nazioarteko III. Kongresuan hedabide digitalek krisia ondoen jasango dutela esan zuten. Egunkari idatziek publizitatetik lortzen dituzten diru-sarrerak beheraka doaz. Zenbait hedabide tradizionaletan gainera, publizitatea da diru-sarrera bakarra, hedabide pribatuen kasuan esaterako.

Gaur egun, hedabide gehienek, beren webguneak dituzte, eta hauetan beraien eskaintza handiagoa da. Berria dugu adibide egokia kasu honetarako. Webgunean bertan egunkariaren edizio digitalaz gain,bideoak ikus daitezke eta irakurleak berak parte hartze zuzena izan dezake, iritzia ematen edota elkarrizketa digitalerako galderak eginez esaterako.

Era horretan, hartzailea gertuago izaten da, eta batez ere, hartzailearen iritzia errazagoa da jakiten. Hitz batean, kazetaritza herrikoiago bat egiten da.

Adi egonez gero, zuzen jokatuko dugu

SOS Arrazakeria erakundearen Mugak dokumentazio zentroak Komunikabideei eta Gutxiengoei Buruzko lehen jardunaldiak antolatu zituen Gasteizen. Jardunaldiok herenegun eta atzo egin ziren Gasteizko Ignacio Aldekoa kultur-etxean, eta komunikabideek etorkinen gainean duten trataera aztertu zuten.

Berriak Mugak dokumentazio zentroko kide den Anaitze Agirreri egindako elkarrizketa kaleratu zuen aurreko ostegunean. Bere hitzetan, "kaztetariak ez dira ari euren erantzukizuna betetzen inmigrazioari dagokionez", adibideren bat ere eman zuen "etorkin oldea" esaterako. Dena den, honelako esamoldeak kazetarien erantzukizuna bakarrik ez zela zioen elkarrizketan. Kazetariek azken batean, informazio iturriekin lan egiten baitute, eta iturri hauek erabiltzen dituzten hitzak erabiliz gero gertatzen dira honelakoak.

Hortaz, argi ibili beharra daukagu egunero gure eskuerara iristen den informazioarekin, eta ahal dela, hitz egokiak erabilita osatu edo berridatzi albistea. Bestela, etorkinen gaineko uste okerrak zabal ditzakegu gure gizartean, eta honelako uste ustelek zuzenean eragiten diete beraei.

Datuen nahasteak

ETAk bonba bat leherrarazi du gaur goizaldeko 11.10 inguruan Iruñan, Opus Deiren unibertsitatean, eraikin nagusiaren atzealdeko aparkalekuan. Lehergailu kopurua eta zauritu kopurua, Espainiako eta Euskal Herriko egunkarietan begiratzen jardun ondoren, ez zaizkigu garbi geratu.

El Mundo-k 21 zauritu izan direla argitaratu du, eta lehergailu kopuru zehatzik ez du aipatu.
El País-ek 28 zauritu aipatu ditu, eta 80-100 kilogramoko lehergailu bat zela esan.
El Diario Vasco-k 15 zauritu eta 100 kilogramoko lehergailua aipatu ditu.
Berriak 22 zauritu direla, eta leherketa handia izan dela argitaratu du.
EITB 2ko gaueko Teleberri saioan, ordea, 40 kilogramoko lehergailu bat aipatu da.

Datuak, guztiz objektiboak izanik, zehaztasun handiz erabili behar dira, gaizkiulerturik gerta ez dadin.

Hedabideak politikarien aurka

Politikariak eta kazetariak. Batzuek eta besteek elkar elikatzen dute: politikariak behar duen informazioa eta hizpidea ematen dio kazetariari; kazetariak propaganda egin diezaioke. Batzuetan, ordea, hedabideen eta alderdi politikoen interesek harreman hori okertu dezakete.

Antzeko zerbait gertatu da Juan Jose Ibarretxe Eusko Jaurlaritzako lehendakariaren eta El País egunkariaren artean. Galdeketaren Legea bozkatu zen aldian, Luis R. Aizpeolea kazetariak kaleratu zuen bozketaren inguruan ETAk su-eten txiki bat eman zuela, eta horren berri bazuela Ibarretxek. Jaurlaritzako buruak salaketa jarri zuen kazetariaren aurka, baina Madrilgo Lurralde Auzitegiak artxibatu egin du.

Hala ere, Jaurlaritzak errekurtsoa aurkeztuko duela iragarri du, eta, beraz, El País-en eta Ibarretxeren arteko ika-mikak aurrera jarraituko du.

Emakumeen aurkako indarkeriaren sekzioa

'Emakumea eta hedabideak' izeneko lehen kongresua ari dira egiten Valentzian. Kazetariak, soziologoak, abokatuak eta unibertsitateko irakasleak ari dira, besteak beste, hedabideetan emakumeen aurkako indarkeriak zer-nolako trataera duen aztertzen.

Egindako proposamenen artean dago gaiari buruzko sekzio bat sortzea egunkarietan. Valentziako Generalitateak egin du proposamena. Gaiaren inguruan espezializatutako kazetariek ekoitziko lituzkete orri horiek, ziurtatu dadin emakumeen aurkako indarkeriaz behar bezalako informazioa emango dela. 

Egia ezkutatzea ala gezurra?

Espainiako Gobernua Nazio Batuen Erakundeko Giza Eskubideen Batzordeko kideen aurrean azalpenak ematen egon berri da joan den astean.
Espainiak torturaren erabileraren inguruan sortzen dituen kezkak direla eta eskatu dizkie azalpenak Giza Eskubideen Batzordeak, eta Espainiako ordezkarien azalpenak entzun ondoren, batzordeko kideek "kezka" agertu dute.

Jende askok, ordea, ez du albiste honen berririk izango, ziurrenik.
Espainiako Gobernuak Nazioartean egiten dituen agerpenek, egunkarien lehen orriak betetzen ditu gehienean, baina aipatutako albistea, Berria eta Gara egunkaritan ikusi ahal izan dugu soilik.
Espainia mailako hedabideek, Nazioarteari dagozkien albisteei normalean lehentasun handiagoa ematen badie ere, ez dute berria aipatu ere egin.
Ez ote da hau, gobernuak hedabideetan duen eraginaren erakusgarri? Ez al da egia ezkutatzea, eta beraz, gezurra esatea? Deigarria iruditu zaigu guri.

Albisteak emateko moduaz

Espainiako hedabideek, ildo ideologiko ezberdinak dituztela, eta albisteak emateko orduan ildo hori nabarmentzen dela jabeturik gaude. Baina badira, gure ustez neutroak, edo neutroenetakoak diren hedabide batzuk ere. Berria egunkaria dugu adibidetako bat.
Horregatik, hain zuzen, harritu gintuen, joan den igandean, urriaren 19an, Lasa eta Zabala oroitzeko martxaren inguruko albistea eman zuen moduak.

Azalean, Garzonen aginduz Ertzainak martxa gelditu zuela jartzen bazuen ere, albistea garatzen zen orrialdean, berau emateko modua pixka bat aldatzen zen.
Lehen paragrafoan, honako esaldi hau irakur zitekeen:“Lasa eta Zabalaren argazkiak [...] eta gerra zikinaren biktimen omenezko leloak. [...] Nahikoa, baina, Ertzaintzaren irudiko, [...] herritarrek egin asmo zuten ekitaldia indarrez [...] eragozteko.” Garzon epaileari dagokionez, aipamenik txikienik ere ez.
Baina bazen, albiste bertan beste esaldi aipagarri bat ere. Liskarrak noiz amaitu ziren azaltzerakoan, honako esaldi honekin egin genuen topo: “20:00etan amaitutzat eman zuen bere lana Ertzaintzak”.
Albiste honek, dagoen bezala idatzita, ez gintuzke harrituko Gara egunkarian azaldu izan balitz, baina Berriaren kasuan, atentzioa deitu zigun.

Aipatu beharreko aldaketak

Urriaren 25an, gauerdian Berrizen (Bizkaia) izandako erasoaren gaineko albistea dugu aipagai gaurkoan. Izan ere, Diario Vascok ETAren atentatutzat hartu zuen ekintza eta honelako titularra ezarri zion: "Una bomba de ETA destroza la estación de Euskotren de Berriz, sin causar heridos". Itxuraz ez du ezer arrarorik albisteak, ez noski, benetan horrela izan balitz. Izan ere, gainerako komunikabide gehienetan ez zuten ETA erasoaren egiletzat hartzen; aitzitik, kale erasoa izan zela nabarmentzen zuten.

Aipatu gabe ezin utzi gainera, gaur Diario Vascoren paperezko edizioan irakur daitekeena: "Los partidos condenan los ataques de kale borroka en Vizcaya y Alava"

Egunkari guztiek euren ildo ideologikoa dute, baina onartezina da egun batetik bestera egilea aldatu eta ezer gertatu ez balitz bezala jokatzea. Azken orduko albisteak azkar eta presaz idazten dira; eta denbora igaro ahala hipotesiak alda daitezkeen arren, ezinbestekoa da aldaketak aipatzea.

Estrategia ona, sexista hutsa ordea

Ez datorkigu albiste ederra Italiatik; hango L' Unità egunkariak ondoan dugun argazki hau erabili baitu egunkariaren formatu berria iragartzeko. El Mundoren edizio digitaleko albistearen arabera, 1924.urtean sortutako kazetaren tamaina erdira murriztuko dute; eta nola ez, egunkaria zein eramangarria den erakusteko zer hobeto, minigona estuz jantzitako emakume baten atzealdea agertzen den argazkia ezta?

L' Unità-n zuzendaritzan aldaketak eman ziren, eta ordutik aurrera Concita De Gregorio dago zuzendari. Beronen iritziz, iragarkiak egunkariak ondoan dugun argazki hori erabili du egunkariaren formatu berria iragartzeko, eta "ezin hobeto" erakusten du kazetaren egungo egoera. "Orain emakume baten buru eta gorputzak gidatzen du L' Unità; kasu honetan beraz, bidezkoa iruditzen zait emakumearen irudia erabiltzea".

Gure aldetik ordea, ezin esan dezakegu irudia ongi erabilia dagoenik. Badakigu gehiago saltzeko estrategia ezinhobea dela; eta nola ez, badakigu argazki honen bitartez, eztabaida sortu eta irakurle berriak gerturatu zaizkiela, formatu berria ikusteko irrikaz edo irrika gabe daudenak.

Publizitatea egiteko milaka bide daude, baina bide guztien artean egokiena aurkitzea komenigarria litzateke.

Tristea izan arren...

Pekinen gaineko albisteek ez dute etenik oraindik. Olinpiar Jokoak gerturatzen ari zirenean Txinan ematen diren giza eskubideen urraketen gaineko berri zabala izan genuen bezalaxe, hauek amaitzean ere badator zeresana aipatutako herrialdetik. Beijineko Gobernuak hainbat lege eraldatu zituen Olinpiar Jokoen atarian, baina aldaketa hauei iritsi zaie iruangitze data.

Joan den asteburuan El Mundoren edizio digitalean argitaratutako albistearen arabera, Txinako Gobernuak prentsa askatasunaren gaineko araudiak bere horretan jarraituko du. Hortaz, bertan aurkitzen diren kazetari atzerritarrek inolako baimen berezirik gabe bidaiatu ahal izango dute lurralde txinatarretik.

Kazetari txinatarrentzat ordea, ez dago horrelako luxurik; aurrerapen teknologikoen herrialdean bizi arren.

XXI.mendean, oraindik ere, funtsezko eskubide asko urraturik jarraitzen dute.

Txikikeriak izanik ere, akatsak

Berria egunkariak interneten duen BERRIA.INFO izeneko atarian topatu genuen hemen aipatuko dugun albistea.

325 kiloko hegalaburrari buruzko albisteagatik ari gara. Lehen begiratuan, albisteak ez zuen ezer berezirik, baina arretaz irakurriz gero, txikikeriak, baina era berean komunikabideetan onartezinak diren akatsak ikusi ahal izan genituen.

Hitz batzuk jan zituen kazetariak: 325 hegalaburra saldu dut gaur[...], [...]buruek eman diote horren BERRIA.INFOri[...]. Edozeini gerta dakizkiokeen arren, idatzi ondoren errepaso batekin saihestu ahal diren akatsak dira.

Badakigu egunkarien edizio digitaletan ahal den azkarren argitaratu behar izaten dela, eta kosziente gara baita ere, atzo goizean Berria izan zela albiste hau argitaratzen lehena.

Hala ere, akats horiek saihestea hain erreza izanik, errepaso txiki bat ematea gomendatuko genioke kazetariari, horrelakorik errepika ez dadin.

Kasualitatea ote?

Akatsak bata bestearen ondoan jarri eta akats handi bat osatzea. Kasualitatea edo nahita egindakoa? Asteazkeneko La Sexta kateko albistegietan Mariano Raxoi PPko presidentearen irudi batek "ihes" egin zien, eta ez bereziki momenturik egokienean. Hain zuzen, "pailazo" bati buruz hitz egiten ari zirela. Ikusi bideoa hemen.

Kateak akatsa izan zela dio. PPk, aldiz, "manipulazio politikoa". Hedabide batzuek ere bat egin dute PPren tesiarekin. ABC-k, esaterako, honakoa zioen ostiraleko edizioan: La Sexta aprovecha el «error» con la imagen de Rajoy para ironizar sobre su liderazgo.

Kasualitatea edo nahita egindakoa ote?

Hitzen norabidea

Kazetaritzako hizkerak zehatza behar du izan. Hitz bakoitzak bere esanahi jakina du. Hortaz, hitzak aukeratzeko orduan tentuz ibili behar dute kazetariek, hitz bat edo beste jartzeak esan nahi dugunaren norabidea alda dezake eta.

Iurretako (Bizkaia) PSE-EEren zinegotzi batek bere bizkartzainetako bati iragan urriaren 12an ustez egindako eraso baten berri emateko hitz desberdinak aukeratzeak aldatu egiten du albistearen mezua. Berria egunkariak, urriaren 15eko edizio digitalean, honakoa zioen: PSE-EEk udal taldetik bidali du bizkartzainari sexu eraso egitea egotzi dioten Iurretako zinegotzia. Horren berri emateko hitz bat aldatu zuen, ordea, Libertad Digital web-gune espainiarrak: PSEk kanporatu egin du bere bizkartzaina musukatzen saiatu zen zinegotzia. Badago aldea, badagoenez, sexu eraso edo muxukatu esan!

Albisteen interpretazioa

Egunkarien ildo editorial desberdinak aldeak sortzen ditu batzuen eta besteen informazioen artean. Gertaera edo adierazpen berberak oinarri izanik ere, badira alde nabarmenak batzuen eta besteen artean. Iñigo Urkullu EAJren EBBko presidenteak egindako adierazpen batzuen inguruan informazio arras desberdina kaleratu zuten hedabideek. Honatx batzuk:

- BERRIA: Urkulluk dio autogobernua dela EAJren xede nagusia, ez kontsulta

- GARA: Urkullu deja en el aire a Ibarretxe y hasta la ponencia política del PNV

- DEIA: Urkullu subraya que el objetivo final del PNV es mejorar el bienestar de los vascos, no la consulta

- EL CORREO: Urkullu sugiere a Ibarretxe que renuncie «al pasado» para repetir como candidato

- EL DIARIO VASCO: Urkullu dice que el objetivo del PNV no es la consulta sino lograr más autogobierno

- EL PAIS: Urkullu deja abierta la duda de si continuará Ibarretxe

Urkulluri berari ere arreta deitu zion titularren arteko alde horrek, eta blogean azaldu zuen bere harridura, Ez utzi errealitateak titular on bat honda diezazun izeneko idazkian. Ekitaldi hartan egindako adierazpen guztiak ere eskuragarri ditu edonork.

Kazetaritzaren etikaz

Kazetaritzan badira tentuz eta sentsazionalismora jo gabe kontatu beharreko gaiak: emakumeen aurkako indarkeria, bortxaketak, suizidioa... Informazioa eman bai, baina inolako garrantzirik ez duten eta sentsazionalismoa sustatu baizik egiten ez duten datuak bazter utzi behar dira.

Ez zuen halakorik erabaki Noticias de Gipuzkoa egunkariak, ekainaren 14ko alean, behinik behin. Tolosan (Gipuzkoa) gizon batek bere buruari su eman ziola azaleko argazkian kontatu zuen egunkariak, eta informazioari garrantzirik gabeko datuak gehitu zizkion, eszenaren lekuko izan ziren lagunen testigantzak tartekatuta. Perla bikainak!

Lekuko batek kontatu zuenez, Matias S.S. gisa identifikatutako biktimak "plaza zeharkatu zuen errepidera iritsi arte ontzi bat eskuan zuela, han geratu egin zen, disolbatzailea bota zion bere buruari eta metxero batekin su eman zion".

"Hori bezain beltza zegoen", zioen gertaeren lekuko izandako emakume batek, alde zaharreko horma ilun bat seinalatuz.